Ουκρανική Κρίση: Απρόβλεπτες Συνέπειες

Ένα ενδιαφέρον άρθρο του Χαράλαμπου Μερακλή δημοσιεύτηκε πρόσφατα στον Κυπριακό Τύπο υπό τον τίτλο Η Αντιπαράθεση Ρωσίας-Ουκρανίας στα Στενά του Κερτς (Πολίτης, 15 Ιανουαρίου 2019). Η ανάλυση του ΧΜ αρκετά εμβριθής, γι’ αυτό και θα θέλαμε να επισημάνουμε τα κύρια της σημεία προσθέτοντας και τις δικές μας κρίσεις κι απόψεις.

Κατ’ αρχάς ας ξεκινήσουμε με την σημασία της διεξαγωγής αδιάβλητων δημοψηφισμάτων ως γνήσιας έκφρασης αυτοδιάθεσης των λαών. Η ημερομηνία δημοσίευσης του άρθρου του ΧΜ συμπίπτει με μια σημαντική επέτειο της Κυπριακής Ιστορίας: η 15η Ιανουαρίου του 1950, ήταν η πρώτη Κυριακή του Ενωτικού Δημοψηφίσματος στην Κύπρο. Τότε, ο Κυπριακός Λαός ψήφισε με καταπληκτική πλειοψηφία για την Ένωση της νήσου με την Ελλάδα. Η απόφαση του καταπατήθηκε από τους Βρετανούς αποικιοκράτες ενώ η αδυναμία της μητέρας πατρίδας να προστρέξει για εφαρμογή της ξεκάθαρης ετυμηγορίας (96%) κατέστησε το αποτέλεσμα του Κυπριακού δημοψηφίσματος ανενεργό εις το διηνεκές! Αντίθετα στην περίπτωση της Κριμαϊκής Χερσονήσου, όπου επίσης η καταπληκτική πλειοψηφία του Κριμαϊκού λαού ψήφισε υπέρ της ένωσης με την Ρωσική Ομοσπονδία, η ετυμηγορία εφαρμόστηκε πάραυτα με απόφαση της Μόσχας η οποία και από τότε προχωρά στην κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη της Κριμαίας.

Χαρακτηριστικά, όπως αναφέρεται και στο άρθρο του ΧΜ, κατά την τελευταία τετραετία, στην Κριμαϊκή Χερσόνησο οι υποδομές, η αγροτική και βιομηχανική οικονομία αναπτύσσονται, ο ορυκτός πλούτος καθίσταται εκμεταλλεύσιμος και βεβαίως συνεπακολούθως το βιοτικό επίπεδο του τοπικού πληθυσμού ανεβαίνει. Εμφανώς η Ρωσική κυβέρνηση έχει μακροπρόθεσμο σχέδιο ανάπτυξης της Κριμαίας, το οποίο μετατρέπει την δυσκολία της επιβολής Δυτικών κυρώσεων σε μια ευκαιρία διαφορετικής ανάπτυξης της περιοχής. Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στο προαναφερθέν άρθρο: «Στόχος της Ρωσίας είναι η Κριμαία να γίνει η νότια πύλη των αφρικανικών χωρών και των προϊόντων τους και να δημιουργήσει μια ζώνη ελεύθερης αγοράς [εμπορίου] για τα αγροτικά προϊόντα που προέρχονται από χώρες της ΕΕ, τα οποία λόγω κυρώσεων δεν προωθούνται στη ρωσική αγορά και των οποίων η αξία ανέρχεται στα 100 δις ευρώ.» Γίνεται αντιληπτό ότι ο όγκος των εν δυνάμει συναλλαγών είναι τεράστιος.

Στο άρθρο επισημαίνεται επίσης η σοβαρή εκδοχή, να έχει προκατασκευαστεί η νέα κρίση των Στενών του Κερτς από τον πρόεδρο Ποροσένκο με σκοπό να συσπειρώσει τις ψήφους των ακραίων εθνικιστών σε μια προσπάθεια να αποσοβήσει προδιαγεγραμμένη ήττα λόγω της άθλιας οικονομικής κατάστασης στην χώρα.

Ένα άλλο σοβαρό ενδεχόμενο μας βρίσκει επίσης σύμφωνους: όπως εκτιμάται από αρκετούς διεθνών αναλυτών, η πρόσφατη κρίση στο Κερτς πιθανόν να είναι πρόβα τζενεράλε για έναυσμα Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ΗΠΑ, για ανεξήγητο(;) λόγο, έχουν αποχωρήσει από την Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty – Συνθήκη INF (όχι ΙΜF όπως εκ παραδρομής αναφέρεται στο εν λόγω άρθρο). Η Συνθήκη INF διημείφθη το 1987 μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ και προέβλεπε απόσυρση πυραύλων – και των εκτοξευτών τους – τόσο συμβατικών όσο και πυρηνικών, βεληνεκούς 500 μέχρι 5,500 χιλιομέτρων. Μέσα σε τέσσερα χρόνια, μέχρι το 1991, είχαν αποσυρθεί από την ενεργό δράση 2,692 πύραυλοι. Στη δεκαετία 1991-2001 διεθνείς παρατηρητές επιβεβαίωναν με διατεταγμένες επιθεωρήσεις ότι οι αποσυρθέντες πύραυλοι παρέμειναν ανενεργοί.

Σήμερα, ως αποτέλεσμα της Αμερικανικής απόσυρσης από την Συνθήκη INF, αλλά και της γενικότερης τεταμένης κατάστασης δημιουργηθείσας από τις απανωτές επελάσεις του ΝΑΤΟ επί του πάλαι πότε Σοβιετικού χώρου άσκησης επιρροής – κατ’ αθέτηση σιωπηρής συμφωνίας μη επέκτασης του μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ –  γινόμαστε σήμερα μάρτυρες μιας νέας κούρσας εξοπλιστικού ανταγωνισμού η οποία αναβιώνει τον Ψυχρό Πόλεμο. Από την μια, ΗΠΑ με το ρυμουλκούμενο της ΝΑΤΟ να επιχειρούν με υπερβολική αυταρέσκεια να παίξουν τον ρόλο του αδιαμφισβήτητου πλανητάρχη, ενώ από την άλλη μια ανερχόμενη Ρωσία και Κίνα να ορθώνουν ανασχετικώς το ανάστημα τους. Ας σημειώσουμε εδώ ότι αθροιστικά οι δύο τελευταίες δυνάμεις πόρρω απέχουν σε στρατιωτικές δαπάνες συγκρινόμενες με αυτές της υπερδύναμης των ΗΠΑ.

Όπως και να ‘χει το ξέσπασμα ενός καταστροφικού περιφερειακού πολέμου στον Εύξεινο Πόντο θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες. Θα μπορούσε εύλογα να ρωτήσει ο μέσος Κύπριος: και τι μπορεί να πράξει η μικρή και αδύναμη Κύπρος; Κι όμως η Κύπρος ως μέλος της ΕΕ με κατά πλειοψηφία ορθόδοξο πληθυσμό και άριστες σχέσεις τόσο με την Μόσχα όσο και με το Κίεβο και τις ΗΠΑ θα μπορούσε να αναλάβει πρωτοβουλία διαμεσολάβησης σπρώχνοντας προς την κατεύθυνση της εκτόνωσης της κρίσης και της προώθησης του αφοπλισμού. Είμαστε πεπεισμένοι ότι η ομόδοξη προεδρεύουσα της ΕΕ παρευξείνια Ρουμανία έχει επίσης άμεσο κι απτό συμφέρον εκτόνωσης της παρούσας κρίσης.

Ως προς το γενικότερο ζήτημα της μη εξάπλωσης, με απώτερο στόχο την εξάλειψη των Όπλων Μαζικής Καταστροφής, ας μας επιτραπεί να αναφέρουμε ότι η δουλειά του Δικτύου Ανεξαρτήτων Δεξαμενών Σκέψης της ΕΕ στο συγκεκριμένο φλέγον ζήτημα δεν είναι αμελητέα κι έχει την στήριξη της καθ ύλην αρμόδιας Φεντερίκα Μογκερίνι. Ένα κυπριακό ίδρυμα ερευνών συμμετέχει σε αυτή την αγωνιώδη προσπάθεια …